Trong chương trước, chúng tôi đã trình bày những quy tắc đọc sách văn học giả tưởng. Một số người có ấn tượng rằng lời giới thiệu chỉ là những lời phô trương. Nói cách khác, bạn sẽ thấy tìm hiểu một bài thơ không hề khó như bạn tưởng.
Những chuyên gia dùng sách để thư giãn không cần phải đợi đêm xuống mới ngủ được. Chúng tôi đã nói rằng, các khoá dạy đọc tốc độ cơ bản chỉ mang tính chữa cháy, có nghĩa là chúng chủ yếu chỉ hướng dẫn đọc theo cấp độ đọc sơ cấp. Song điều chúng tôi muốn nói là bạn không nên lo lắng nếu lúc đầu mọi thứ có vẻ rối rắm.
Nếu nguyên nhân của sự không hiểu này xuất phát từ cuốn sách chứ không phải từ độc giả, anh ta cần phải xác định được nguyên nhân đó. Những gì ban đầu bạn làm còn rất lúng túng thì sau khi luyện tập, bạn có thể làm một cách tự động, hay làm theo bản năng như thể bạn sinh ra để làm việc đó, tự nhiên như việc đi lại hay ăn uống. Đối với họ, bách khoa toàn thư đơn giản chỉ là tất cả những tri thức mà một người có học nên biết.
Nếu những chương đó có những câu tóm lược trong phần mở đầu hay kết thúc như thường thấy, hãy đọc chúng thật kỹ. Mọi cuốn tự truyện đều cho chúng ta biết đôi điều về tác giả của nó, trong đó có cả những điều mà họ muốn giấu. Aristotle đã viết: Thi ca triết học nhiều hơn so với lịch sử.
Sách thực hành dạy bạn cách làm những điều bạn muốn hoặc nghĩ là nên làm. Vì thế, bạn cần phải phân biệt các câu hỏi thật sự mang tính triết học và các câu hỏi khác mà một triết gia có thể bàn đến. Ví dụ bạn nói Tao yêu mày với con chó của bạn bằng một giọng giận dữ, nó sẽ co rúm lại vì sợ và không thể hiểu được bạn nói gì.
Ở câu này, Aristotle muốn nói là thơ khái quát hơn và có tính phổ quát hơn lịch sử. Đọc tốt, hay đọc tích cực, không chỉ tốt cho bản thân việc đọc, cũng không chỉ là một phương tiện giúp ta tiến bộ trong công việc hay nghề nghiệp. Mặc khác, sách lịch sử tường thuật lại một câu chuyện, có cốt truyện và nhân vật, có chương, có hồi, có sự kết hợp phức tạp của hành động, cao trào và kết thúc.
Đánh dấu vào sách là một cách biểu hiện ý kiến tán thành hay phản đối của bạn với tác giả. Nếu toàn bộ một cuốn sách là ngữ cảnh cho từng phần của nó, thì những cuốn sách liên quan sẽ mang đến một ngữ cảnh lớn hơn giúp bạn cảm thụ được cuốn sách bạn đang đọc. Đối với câu hỏi thứ hai (Những gì được đề cập trong tác phẩm lịch sử?), sử gia kể một câu chuyện xảy ra vào một thời điểm nhất định.
Đây là nhiệm vụ phức tạp nhưng sẽ trở nên dễ hiểu hơn nếu có một ví dụ. Tuy nhiên, khi chúng tôi hỏi 25 độc giả rằng tại sao chương đầu tiên của cuốn sách lại có tên là Quy mô và lực lượng quân sự của Đế chế La Mã trong thời kỳ cai trị của Antonines, tất cả đều không biết. Ý tưởng này mang tính chủ đạo bởi nó ảnh hưởng đến hầu hết các ý tưởng khác trong cuốn Đạo đức nhưng nó không được nêu rõ đến mức cần thiết.
Sự quen thuộc của các thuật ngữ cũng như các vấn đề khác trong tác phẩm khoa học xã hội cũng là một trở ngại đối với việc hiểu tác phẩm. Điều quan trọng nhất cần phải ghi nhớ về bất kỳ cuốn sách thực hành nào là cuốn sách đó không thể giải quyết những vấn đề thực tiễn mà nó nói đến. Toán học có lẽ là điều bí ẩn nhất, có chỗ đứng trong xã hội ngày nay giống như những bí ẩn về tôn giáo đã một thời làm mưa làm gió.
Tuy nhiên, những hệ quả thực tế của việc đọc thơ và truyện không phải là vấn đề cốt lõi. Thực tế, Tolstoy từng nói rằng ông đã biết thêm nhiều về trận Waterloo nhờ sự lý giải của Stendhal. Nói cách khác, một người có thể đọc tốt nhưng chưa chắc đã phê bình tốt.