Cuốn sách viết về thuyết tiến hóa, trong tiêu đề sách có từ species (các loài). Sự khác biệt hay sự thay đổi này được phản ánh rõ trong các cuốn bách khoa toàn thư hiện đại. Hai cách giải quyết này mặc dù không đơn giản nhưng đều khả thi.
Khi nói rằng quá trình phân tích của tác giả chưa hoàn chỉnh nghĩa là chúng ta cho rằng tác giả chưa giải quyết được tất cả các vấn đề đặt ra trước đó; chưa tận dụng được các tài liệu của mình một cách tốt nhất; hoặc không nhận ra các ý tiềm ẩn cũng như những nhánh khác nhau của vấn đề đặt ra; hoặc không làm nổi bật được nét khác biệt và độc đáo liên quan tới vấn đề được nêu. Và việc họ gặp may mắn hay bất hạnh sẽ tạo cho ta những cảm xúc (có thể là đồng tình hoặc phản đối) mạnh mẽ hơn cả các giá trị nghệ thuật mà tác phẩm mang lại. Chính bản tóm lược này là thước đo mức độ hiểu, thể hiện sự sở hữu về mặt trí tuệ của bạn đối với cuốn sách.
Đọc phân tích trước tiên và trên hết là đọc để hiểu. Ở cấp độ này, câu hỏi điển hình là Cuốn sách muốn nói lên điều gì? hoặc Kết cấu cuốn sách như thế nào?, hay Cuốn sách gồm những phần nào?. Một bài diễn văn, một bài phát biểu mang tính chính trị, hay lời kêu gọi hành động chứa đựng những nội dung thuyết phục bạn nên làm gì và nên cảm thấy như thế nào về một sự việc đó.
Trên thực tế, không phải ai cũng hiểu rằng để trở thành một nghệ sĩ, người ta phải thực hiện theo các quy tắc. Ví dụ, không phải ai cũng được trải qua kinh nghiệm là một người con có cha mẹ, vì một số người là trẻ mồ côi ngay từ khi được sinh ra. Chúng chỉ được viết khi trước đó đã có nhiều bản tiểu sử chưa hoàn chỉnh về cùng con người đó.
Nếu giả thiết không đúng thì kết luận không thể đúng. Chân lý, giả định, hay các nguyên lý cơ bản đều cần đề làm chứng cớ chứng minh những nhận định khác. Khi thiếu những kiến thức cần thiết, chúng ta không thể giải quyết được những vấn đề nhất định, hoặc không thể chứng minh cho các kết luận nhất định.
Độc giả nào không tìm ra nhận định ẩn dưới lớp vỏ của từ ngữ có thể sẽ coi những câu tương đương nhau là những nhận định khác nhau. Khi đó có nghĩa là bạn đã tạo nên thói quen thực hiện toàn bộ các thao tác. Việc lồng ghép các ẩn dụ thường làm cho nội dung tác phẩm có thêm nhiều lớp nghĩa chứ không chỉ nằm trong các từ ngữ viết nên tác phẩm.
Nên nghĩ rằng có lúc bạn cũng hiểu nhầm hoặc hơi chậm hiểu. Anh ta còn phát hiện ra, trong khoảng thời gian đọc kiểm soát ngắn ngủi đó, liệu cuốn sách có chứa đựng nội dung gì quan trọng về vấn đề anh ta đang tìm hiểu hay không. Xác định các vấn đề tác giả đã giải quyết, các vấn đề chưa được giải quyết.
Ta chỉ nên sử dụng để xoá bỏ những mâu thuẫn về những điều là sự thật hiển nhiên. Trả lời những phản đối: Văn phong mang tính triết học phát triển vào thời Trung cổ và được thể hiện rõ trong tác phẩm Summa Theologica (Thần học Summa) của Thánh Thomas Aquinas. Tưởng tượng rằng, có một số diễn viên tài năng đang chờ bạn chỉ đạo.
Đa số họ chỉ chuyên tâm vào các câu hỏi hạng hai và thường là những câu liên quan đến ngôn ngữ diễn đạt suy nghĩ. Nhưng các câu hỏi của trẻ em thì không hạn chế ở những điều mà một cuốn bách khoa toàn thư có thể trả lời. Người phương Đông có câu: Thư trung hữu ngọc, tức là Trong sách có ngọc.
Năm 1859, Darwin xuất bản một cuốn sách rất nổi tiếng. Ở câu này, Aristotle muốn nói là thơ khái quát hơn và có tính phổ quát hơn lịch sử. Do đó, nếu bạn muốn phản đối, dù ở giai đoạn nào của cuộc đàm luận, ít nhất bạn cũng nên hướng tới việc thống nhất ý kiến.