Họ sống cách vô ý thức, một lối sống vô chánh phủ. Ngày qua họ không nghĩ gì đến những bề trái thắc mắc của cuộc đời sủng lệ. Bổn phận nhà giáo dục là tìm hiểu căn góc bạn trai, soi đường sáng cho họ, giúp đỡ họ chiếm đoạt, bảo tồn chân lý.
Mà sao biết không có? Thưa bạn trai, cái óc hào nháng bị Đức Cứu thế mắng là mồ mã tô vôi bọc xương thúi, là những trưởng giả thích ngồi ghế nhất nơi yến tiệc ấy. Họ học đứng chót, họ làm mích lòng thầy, họ phạm lỗi gì đó họ sầu muộn thắm thía. Họ nghe trong con người nội tâm có một sức mạnh xô đẩy họ tìm gặp những bạn gái.
Các chứng bệnh ngoài da nầy sinh ra do máu xấu bởi thiếu ăn, mất ngủ mà trong một thời gian thì biến tan. Sách gương Giê Su ở quyển I đoạn nhất có tư tưởng nầy: Thù vong thay cho sự mơ vọng các danh dự. Trong mắt họ có những tia nói lên sự chồm tới tương lai, tiến tới mãi mà không thấy rõ mục đích.
Nhưng tại sao ta không tỏ ra hợp lý và khôn ngoan hơn chúng. Bạn trai lúc mùa yêu dậy trong tâm hồn hay có tưởng tượng xấu xa vì sự kích thích của sách báo, phim ảnh, kịch tuồng, câu chuyện khiêu dâm. Phần đông đổ xô về các môn chơi.
Về già thì lòng họ teo héo lại. Họ không quan tâm đa số bạn gái là thèo lẽo. Vườn trái cây của họ ở gần nhà của kẻ khác họ hồ nghi bị mất.
Nhiều cái éo le thắc mắc mà tuổi trẻ của họ cho là không thể trình bày với ai, họ lồng khuôn trong văn thơ. Kẻ viết mấy dòng nầy đã có lần chê một số người là hủ lậu mà bây giờ đang bị bạn lùa vào khối lỗi thời. Tất cả những tâm tình, ý tưởng gì đến trong nội tâm họ là họ nghe cần bộc lộ cho bất cứ ai, lúc nào và nơi nào.
Họ đứng hằng nữa giờ để nắm một mâm trăng sáng rực những mộng trên trời rằm. Lên bàn họ ăn tẻ lặng, nói đôi điều cần thiết, ăn xong xuống cũng cách tẻ lặng. Bao nhiêu công trình khảo cứu nhân loại cũng đang chờ ở lòng hăng hái của bạn.
Song cách chung họ phơi trãi những nỗi khổ tâm. Đến lúc hoa niên về dào dạt trong tâm hồn, tình cảm họ tăng cường độ. Bạn thấy nhiều vết thương xã hội nhưng bạn không thấy cạnh đó có cả một mặt trận của hiểu lầm, nói xấu, bất công, thù hại, ác tâm, láo xược, phản loạn, vụ lợi chực hờ phá hoại chương trình của bạn.
Trong gia đình nhiều con cái triều mến mẹ tha thiết, thấy trước mặt niềm hy sinh của mẹ hòa chan trong bao nhiêu cử chỉ âu yếm. Cái xu hướng đem tình yêu của mình vào một đối tượng rồi từ ái tình tiến đến nhục tình, bạn trai có cách tự nhiên. Bây giờ từng giây phút thưởng thức thú vị của tình yêu bằng cách tưởng tượng hình ảnh người đẹp.
Cứ chung bạn trai không có ác tâm. Tôi nhát gan đến nỗi tôi không thể chào hỏi, ngồi chung với nhiều người mà khỏi mồ hôi rịn ướt trán. Có thể họ nói xấu về đời tư, về các tổ chức của bè bạn, của thượng cấp, hạ cấp một cách trống trải, không dè dặt giữa đám đông.